Tà començaments deth sègle XIII, era Corona d’Aragon oriente era politica d’expansion de cap ara Mediterranèa. Es conquèstes de Malhòrca e Valéncia per part de Jacme I an continuitat damb Pèir eth Gran, que s’annexione Sicília, e tanben damb es sòns successors. Era egemonia catalana e era luta peth domeni de Sardenha o Nàpols, ocasionen conflictes damb França, era Republica de Gènoa e eth Papat.

Enes principaus pòrts mediterranèus se creen Consolats de Mar, entà tractar es ahèr maritims e comerciaus. Ena Mediterranèa orientau, maugrat eth contraròtle des ducats d’Atènes e Neopatria, era Corona d’Aragon non artenh a desplaçar ara Republica de Venècia. A compdar des sègles XIV e XV, es crisis intèrnes e es conflictes sociaus afeblissen era Corona e meten punt finau ara egemonia.

Era complexitat creishenta dera societat baishmedievau hè que, ath long des sègles XIII e XIV, Catalonha se dòte d’institucions de govèrn: es Corts e era Generalitat. Era ua epòca ena quau es monarquies s’enfortissen e s'endralhen de cap ar autoritarisme, era practica institucionalizada deth pacte e eth consens s’impause en Principat e en de d'autes territòris dera Corona, coma eth fondament basic deth govèrn reiau.

Es Corts amassen es tres estaments principaus: eth braç eclesiastic, eth nobiliari e eth popular, que represente es viles e ciutats de jurisdiccion reiau. Era pagesia, que constituís era màger part dera poblacion, non i a preséncia dirècta. Eth consens se concrète ena redaccion de constitucions o leis. De sòn costat, era Generalitat, era representacion permanenta des braci, velhe per acompliment des acòrds.

Dempús deth sègle XIII, er aument dera produccion agrària e eth desvolopament des escambis comerciaus impulsen eth creishement demografic e economic. Es ciutats devien centres manufacturers e comerciaus. Es monarques tròben ena sua possança un supòrt fèrm deuant dera nauta noblesa feudau e les favorissen.

Eth dinamisme des centres urbans se manifèste en afan d'arténher mès capacitat d’autogovèrn, coma damb era creacion deth Conselh de Cent en Barcelona, e en bastiment d’espectaculares catedraus, glèises, lòtges e palais. Er art gotic s’esten damb tota era sua esplendor pes ciutats de Barcelona, Malhòrca, Perpinhan o Valéncia.

Ena baisha edat mejana, eth catalan ven ua lengua escrita pleament desvolopada; era literatura excellís damb figures coma Ramon Llull, Jordi de Sant Jordi o Ausiàs March, e òbres coma eth Tirant lo Blanch obtien ua dimension universau. Se fonden es prumères universitats e se desvolòpe ua practica scientifica e tecnica autoctòna e auançada.

Era medecina catalana artenh un naut prestigi damb Arnaut de Vilanòva, mètge de tres reis e de tres papes. Tanben destaquen es cartagrafs Abraam e Jafuda Cresques e eth sòn ’Atlas Catalan’ de 1375. Elaborat damb ua precision estonanta, eth planisfèri mès important dera epòca includís era Índia e era China, e sintetize es desirs d’un mon que se tròbe en plea expansion.

Dempús de miei sègle XIV, Catalonha patís fòrtes convulsions politiques e sociaus e ua reculada demografica e economica fòrça importanta. Era crisi, neishuda pendent eth govèrn de Pèir III, se manten enes règnes des prumèrs monarques dera dinastia des Trastamara. Era guèrra civiu de 1462 – 1472 confronte era Corona damb es institucions deth país e arroeïne un territòri qu'auie ja estat decimat pes epidemies.

Era opression feudau provòque era susmauta des pagesi de remença que s'esperlongue pendent era dusau mitat deth sègle XV e non se barre enquiara Senténcia Arbitrau de Guadalupe (1486), qu'abolís es maus usatges senhoriaus. Tàs darrèrs de sègle XV, era poblacion artenh un minim istoric: 250.000 abitants. Era Mediterranèa pèrd protagonisme deuant des naues rotes oceaniques e Catalonha ven ara periferia des naui èishi comerciaus.